Nghiêm cấm mọi hình thức lạm thu dưới danh nghĩa tự nguyện
Tiếp tục chương trình kỳ họp, sáng 16/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân; Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi.
Tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) cho rằng, việc miễn học phí đối với học sinh mầm non và phổ thông không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình, bảo đảm quyền tiếp cận giáo dục của mọi trẻ em, mà còn tạo thêm động lực cho xã hội cùng chung tay đầu tư cho giáo dục, góp phần xây dựng một xã hội học tập, phát triển bền vững.
Về hình thức hỗ trợ học phí cho học sinh ngoài công lập, bà Nga đề nghị nên hỗ trợ trực tiếp cho các cơ sở giáo dục để đảm bảo tính chính xác, nhanh chóng và đơn giản, thuận tiện về thủ tục. “Kinh phí hỗ trợ được sử dụng đúng mục đích hơn là việc hỗ trợ cho người học, việc thống kê, thủ tục thanh toán sẽ phức tạp hơn rất nhiều!”, bà Nga cho hay.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) cũng cho rằng, chủ trương miễn học phí này là bước tiến lớn của Việt Nam trong xây dựng nền giáo dục công bằng và bền vững. Tuy nhiên, bà băn khoăn, liệu việc miễn học phí có làm giảm chất lượng đào tạo hay không? Áp lực tài chính đè nặng có làm giảm các khoản chi cho hoạt động chuyên môn, cơ sở vật chất, trang thiết bị, hay thậm chí ảnh hưởng đến chế độ đãi ngộ cho giáo viên hay không?
Bên cạnh đó, bà Trịnh Thị Tú Anh cũng lo ngại việc phát sinh “các khoản thu tự nguyện” không đúng quy định. Bởi khi có một khoản thu chính thức bị loại bỏ, có thể xuất hiện các hình thức thu khác để bù đắp thông qua các loại quỹ tự nguyện, hoặc các khoản đóng góp không minh bạch. Điều này không chỉ gây ra những bức xúc cho phụ huynh mà còn làm mất đi ý nghĩa tốt đẹp của chính sách miễn học phí.
Vì vậy, để khắc phục những lo ngại nêu trên, nữ đại biểu kiến nghị cần có chiến lược tài chính tổng thể và dài hạn, không chỉ tập trung vào bù đắp học phí mà còn đảm bảo nguồn lực cho việc đầu tư phát triển hạ tầng giáo dục.
Cùng với đó, đại biểu cũng lưu ý, quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí (nếu có), kiểm soát chặt chẽ các khoản thu tự nguyện, nghiêm cấm mọi hình thức lạm thu dưới danh nghĩa tự nguyện; và áp dụng nguyên tắc công khai, minh bạch trong mọi hoạt động thu chi của nhà trường để phụ huynh và xã hội giám sát.
Tinh thần “hào hứng rất cao”
Tiếp thu, giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, việc xây dựng hai nghị quyết này được làm với tinh thần “hào hứng rất cao”, vì quá trình làm nhận được sự ủng hộ, đồng thuận của người dân, thậm chí còn giục phải làm nhanh lên.
Ông Sơn dẫn chứng kinh nghiệm trên thế giới có 38 quốc gia đang thực hiện miễn hoàn toàn học phí cho học sinh mầm non. Các quốc gia này hầu hết đều có thu nhập cao. Bên cạnh đó, có 90 quốc gia thực hiện miễn một phần, hoặc hỗ trợ với các chính sách khác nhau.
“Trong khi tiềm lực của đất nước ta còn khó khăn, nhiều nhiệm vụ phải đầu tư, thu nhập của chúng ta chưa phải cao, nhưng Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Quốc hội rất thống nhất thực hiện miễn học phí. Điều này thể hiện sự quan tâm, nỗ lực trong việc phát triển giáo dục và tạo điều kiện cho trẻ em được tiếp cận với giáo dục, giảm gánh nặng cho phụ huynh”, ông Sơn nói.
Về cách chi trả cho đối tượng ngoài công lập, theo ông Sơn, cách nào cũng có những ưu, nhược điểm nhất định, và việc này Chính phủ sẽ quy định chi tiết. Ông nhấn mạnh, do mức học phí ngoài công lập cao hơn, nên việc hỗ trợ cho đối tượng ngoài công lập là “bù lại một phần” cho phụ huynh khi đã bỏ tiền đóng học phí cho con. Việc triển khai chủ trương này cũng khả thi, vì cơ sở dữ liệu để cũng đầy đủ.
“Khi tính toán 30 nghìn tỷ trong tổng số chi, đó đều là ngân sách, hoặc của Trung ương hoặc địa phương. Con số này đã tính đến việc hiện nay có 10 tỉnh thành đã thực hiện miễn học phí và thực hiện bằng nguồn ngân sách địa phương”, ông Sơn nhấn mạnh.